กล้วยน้ำไท หรือ กล้วยน้ำไทย กล้วยโบราณ กล้วยที่ใช้ในพิธีกรรมตามคัมภีร์พระเวท
กล้วยน้ำไทไม่ใช่กล้วยน้ำว้า อย่างที่หลายคนเข้าใจผิดกัน
กล้วยน้ำไทเป็นกล้วยสายพันธุ์ไทยโบราณ หายากมากในปัจจุบัน แต่มีความสำคัญทางประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมอย่างยิ่ง เป็นที่รู้จักในฐานะ “กล้วยพิธี” ที่ใช้ในพิธีกรรมมงคลและราชสำนัก และเป็น “เครื่องยา” ในแพทย์แผนโบราณเพื่อบำรุงร่างกายและยืดอายุขัย ปัจจุบันกล้วยน้ำไทยังคงมีกล่าวถึงในเอกสารโบราณ แต่หาได้ยากในท้องตลาดทั่วไป
กล้วยน้ำไท เป็นกล้วยโบราณอยู่ในวงศ์ MUSACEAE เป็นพันธุ์ที่ได้กลายพันธุ์จากกล้วยป่ามาแล้ว ลักษณะผลคล้ายกับผลกล้วยหอมจันทน์ แต่รูปทรงของผลจะโค้งงอกว่าอย่างชัดเจน เนื้อสุกเป็นสีเหลืองอมส้ม ไส้กลางเป็นสีส้ม เวลาปอกเส้นเปลือกจะติดเนื้อรสชาติหวานหอมคล้ายกลิ่นดอกไม้ รับประทานอร่อยมาก ขยายพันธุ์ด้วยหน่อ กล้วยน้ำไท เป็นกล้วยโบราณที่หมอแผนโบราณ นำกล้วยน้ำไทมาทำยา มียาขนานเอกอยู่ขนานหนึ่งที่ใช้กล้วยน้ำไทย คือ ยาลูกแปลกแม่ ที่ใช้ผสมกับลูกมะตูมนิ่ม เนื้อกล้วยสุกสีเหลืองอมส้ม ใส้กลางสีส้ม รสชาติหวานหอมคล้ายกลิ่นดอกไม้ รับประทานอร่อย และเป็นยาอายุวัฒนะ “ยาอายุวัฒนะ”:
แพทย์แผนโบราณใช้เนื้อกล้วยน้ำไทยสุกผสมน้ำผึ้งป่า ทำเป็นยาอายุวัฒนะ ช่วยให้ร่างกายแข็งแรง อายุยืนยาว
มีการระบุสรรพคุณในตำรับยาโบราณหลายเล่ม เช่น ในหนังสือ “ประมวลสรรพคุณยาไทย”
ต้นกล้วยน้ำไทย ลำต้นเทียมสูงไม่เกิน 2.5 เมตร เส้นผ่านศูนย์กลางลำต้นเทียม 15 ซม. กาบลำต้นเทียมด้านนอก มีประดำหนา ที่โคนมีสีชมพูอมแดง ด้านในสีชมพูอมแดง
ใบ ก้านใบตั้ง มีร่องกว้าง มีปีกสีชมพู เส้นกลางใบสีชมพูอมแดง ก้านช่อดอกสีขน
ดอก หรือปลี ใบประดับรูปไข่ค่อนข้างยาว สีด้านบนสีม่วงอมแดง สีด้านล่างสีซีดปลายใบประดับแหลม ม้วนขึ้น การเรียงของใบประดับไม่ซ้อนกันนัก ดอกก้านสั้น
ผล ขนาดผลใกล้เคียงกับกล้วยหอมจันทน์ กว้างประมาณ 2 ซม. ยาว 10-11 ซม. รูปร่างผลไม่งอโค้งเหมือนกล้วยหอมจันทน์ ปลายผลมีจุกและมักมีก้านเกสรตัวเมียติด เปลือกหนา กลิ่นหอม เมื่อสุกมีสีเหลืองเข้ม และมีจุดดำเล็ก ๆ คล้ายกล้วยไข่ เนื้อเหลืองอมส้ม รสหวาน ไม่มีเมล็ด
ความเชื่อมโยงกับชื่อสถานที่: ยังคงมีการกล่าวถึงกล้วยน้ำไทยในชื่อ “แยกกล้วยน้ำไท” ซึ่งสันนิษฐานว่าเคยเป็นพื้นที่ที่มีกล้วยน้ำไทยอยู่เป็นจำนวนมากในอดีต
บทความเรื่องกล้วยน้ำไท โดยพ่อครูพราหมณ์พิธีมหิธรมลราชสุภาวดี
สนใจพันธุ์กล้วยน้ำไท โทรและไลน์ 0837119339